Ratajczyk & Miara – Finanse, kredyty, księgowość – kompleksowe wsparcie w jednym miejscu!                       Ratajczyk & Miara – Finanse, kredyty, księgowość – kompleksowe wsparcie w jednym miejscu!                         

ikona domuStart|O firmie|Blog|Nowy wskaźnik referencyjny – POLSTR – czym jest i jaki będzie miał wpływ na kredyty i kredytobiorców?

Nowy wskaźnik referencyjny – POLSTR – czym jest i jaki będzie miał wpływ na kredyty i kredytobiorców?

Wprowadzenie

Wskaźniki referencyjne stanowią fundament działania nowoczesnych rynków finansowych. Określają one koszt pieniądza, wpływają na wyceny instrumentów finansowych, wysokość oprocentowania kredytów i są istotne dla stabilności gospodarczej kraju. Przez lata w Polsce dominował WIBOR – wskaźnik oparty na deklaracjach banków dotyczących kosztu pożyczek międzybankowych. Jednak globalne zmiany regulacyjne, kontrowersje manipulacyjne z udziałem wskaźników typu LIBOR oraz rosnące wymagania przejrzystości doprowadziły do narodzin WIRON-u – opartego na rzeczywistych transakcjach jednodniowych. Mimo to, WIRON nie zastępuje jeszcze pełni funkcji WIBOR-u w długim terminie. Dlatego trwają prace nad kolejnym etapem reformy – wskaźnikiem POLSTR. Ten nowy wskaźnik ma łączyć zalety WIRON-u z funkcjonalnością WIBOR-u, tworząc stabilne i przejrzyste narzędzie zgodne z międzynarodowymi normami.

Z tego artykułu dowiesz się:

  1. Co to jest WIBOR i jakie ma znaczenie dla rynku finansowego?
  2. Jakie są kontrowersje związane z WIBOR-em?
  3. Czym jest WIRON?
  4. Jakie są jego ograniczenia?
  5. Jaki jest planowany nowy wskaźnik?
  6. Jakie są założenia POLSTR?
  7. Jaki jest harmonogram wdrożenia nowego wskaźnika?
  8. Jaki będzie jego wpływ na kredyty I kredytobiorców?
  9. Jakie będzie jego znaczenie dla sektora bankowego?
  10. Jak POLSTR wypada na tle wskaźników międzynarodowych?
  11. Jakie naszym zdaniem wyzwania stoją przed rządem?
  12. Jakie są szanse i ryzyka związane z nowym wskaźnikiem?
  13. Jakie są perpekstywy długoterminowe?
  14. Podsumowanie.

WIBOR – historia i znaczenie dla rynku finansowego

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to jeden z najważniejszych wskaźników w polskim systemie finansowym. Ustalany codziennie przez Polską Federację Finansową na podstawie ofert największych banków, WIBOR odzwierciedla koszt pożyczania pieniędzy na rynku międzybankowym. Stosowany jest szeroko – od kredytów hipotecznych i konsumpcyjnych po wycenę instrumentów pochodnych. Powstał w latach 90. XX w., gdy polski system finansowy potrzebował ustandaryzowanego wskaźnika do wyceny produktów bankowych. Początkowo stanowił symbol zaufania między bankami oraz pomoc w integracji rynku krajowego z europejskim. Jednak ponieważ bazuje na deklaracjach banków, a nie realnych transakcjach, z czasem stał się przedmiotem kontrowersji i wymagał reformy – co zapoczątkowało jego stopniowe zastępowanie bardziej obiektywnymi wskaźnikami.

Problemy i kontrowersje związane z WIBOR-em

Choć WIBOR przez lata spełniał swoje zadania, globalna fala skandali dotyczących wskaźników referencyjnych (np. LIBOR) ujawniła ryzyko manipulacji. WIBOR, jako wskaźnik oparty na deklaracjach, był podatny na subiektywizm, a niekiedy – intencjonalne zniekształcenia. Uczestnicy rynku i organy regulacyjne zaczęli kwestionować jego przejrzystość i odporność na nadużycia. Dodatkowo, metoda ustalania wskaźnika – przez eliminację skrajnych wartości i uśrednienie pozostałych ofert – w praktyce nie zawsze oddawała realną sytuację rynkową. W kontekście europejskich wymogów (rozporządzenie BMR), WIBOR musiał zostać dostosowany do standardów UE lub zastąpiony nowym wskaźnikiem opartym na rzeczywistych danych transakcyjnych.

Powołanie WIRON-u – nowoczesna alternatywa

WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight) powstał jako odpowiedź na potrzebę wprowadzenia przejrzystego, odpornego na manipulacje wskaźnika opartego na realnych transakcjach overnight. Jego metodologia bazuje na danych z rzeczywistych operacji na rynku pieniężnym i repo, eliminując element subiektywności. Jest codziennie wyliczany i publikowany na podstawie transakcji zgłaszanych przez instytucje finansowe. WIRON spełnia wymogi regulacji BMR i jest rozwijany wspólnie przez Narodowy Bank Polski oraz Polską Federację Finansową. Choć początkowo wykorzystywany głównie w instrumentach krótkoterminowych, jego rola systematycznie rośnie. Wprowadzenie WIRON stanowi krok ku transparentności i zbliża Polskę do globalnych standardów stosowanych m.in. w Wielkiej Brytanii (SONIA) czy USA (SOFR).

Ograniczenia wskaźnika WIRON

Pomimo licznych zalet, WIRON nie jest pozbawiony istotnych ograniczeń. Największym z nich jest jego krótkoterminowy charakter – dotyczy wyłącznie jednodniowych transakcji overnight, co czyni go trudnym do zastosowania w wielomiesięcznych lub wieloletnich umowach kredytowych. W praktyce oznacza to konieczność konstruowania mechanizmów agregujących lub przeliczających dane WIRON na dłuższe okresy, co może komplikować korzystanie z niego w sektorze detalicznym. Dodatkowo, jego zmienność – związana z codziennymi fluktuacjami płynności na rynku – może prowadzić do nieprzewidywalności kosztów kredytów. W efekcie, chociaż WIRON jest wiarygodniejszy niż WIBOR, nadal nie stanowi uniwersalnego rozwiązania dla całego sektora finansowego. Te ograniczenia były impulsem do stworzenia wskaźnika POLSTR, który ma lepiej odpowiadać na potrzeby rynku.

POLSTR – nowy rozdział w polityce referencyjnej

POLSTR to planowany nowy wskaźnik referencyjny, który ma wypełnić lukę pomiędzy krótkoterminowym, bardzo zmiennym WIRON-em a opartym na deklaracjach WIBOR-em. Celem POLSTR jest stworzenie narzędzia opartego na szerokim spektrum danych – obejmującym nie tylko transakcje overnight, ale także depozyty terminowe, obligacje i transakcje repo. Dzięki algorytmicznemu przetwarzaniu danych i eliminacji wartości skrajnych, POLSTR ma być bardziej stabilny i użyteczny dla produktów kredytowych o różnym horyzoncie. Wprowadzenie tego wskaźnika jest kluczowe dla pełnej transformacji systemu referencyjnego w Polsce. Według zapowiedzi, publikacja metodologii POLSTR ma nastąpić w III kwartale 2025 roku, a pełna integracja – do 2027. POLSTR ma być w pełni zgodny z regulacjami UE i wspierać integrację Polski z rynkami globalnymi.

Założenia i metodologia POLSTR

POLSTR będzie wskaźnikiem hybrydowym, łączącym dane z różnych segmentów rynku finansowego: depozytów terminowych, transakcji repo, obligacji skarbowych i papierów dłużnych. Jego metodologia zakłada wykorzystanie zaawansowanych algorytmów, które będą przetwarzać dane w czasie quasi-rzeczywistym, eliminując wartości odstające i nieprawidłowe. Zastosowanie technik statystycznych oraz narzędzi sztucznej inteligencji pozwoli na zachowanie równowagi między stabilnością a bieżącym odzwierciedleniem warunków rynkowych. Celem POLSTR jest uzyskanie wskaźnika uniwersalnego, który będzie nadawał się zarówno do krótkoterminowych instrumentów finansowych, jak i wieloletnich kredytów konsumenckich. Ponadto, dzięki integracji z europejskimi standardami, wskaźnik ma być rozpoznawalny i stosowalny również w rozliczeniach międzynarodowych.

Kalendarz wdrażania nowego wskaźnika

Proces wdrażania POLSTR został podzielony na kilka etapów. W III kwartale 2025 roku planowana jest publikacja szczegółowej metodologii, która będzie poddana konsultacjom społecznym i eksperckim. IV kwartał tego samego roku to okres testowy – tzw. 'shadow operation', w którym POLSTR będzie notowany równolegle z innymi wskaźnikami, ale bez wpływu na warunki kredytów. Od 2026 roku planuje się możliwość wykorzystania POLSTR w nowych umowach kredytowych i produktach bankowych, a w 2027 roku – jego pełne wdrożenie i zastąpienie WIBOR-u. Cały proces ma być stopniowy, przejrzysty i bezpieczny dla sektora bankowego i konsumentów, z zachowaniem bufora czasowego na adaptację systemów i edukację rynku.

Wpływ zmian na konsumentów i kredytobiorców

Dla przeciętnego konsumenta wprowadzenie POLSTR oznacza zmianę mechanizmu wyznaczania oprocentowania kredytów. Choć rząd zapewnia, że zmiany będą neutralne kosztowo, istnieje ryzyko przejściowych wahań rat – szczególnie przy dostosowywaniu nowych umów i w trakcie zmiany wskaźników. Kluczowa będzie więc edukacja klientów, jasne zasady konwersji i rzetelne informowanie o sposobie działania nowego wskaźnika. Dobrze zaprojektowany proces informacyjny pozwoli uniknąć nieporozumień oraz zminimalizować stres związany z reformą. Długofalowo POLSTR może przyczynić się do większej stabilności rat kredytów, poprawy zaufania do sektora bankowego i ułatwienia podejmowania świadomych decyzji finansowych przez klientów.

Znaczenie dla sektora bankowego i instytucji finansowych

Dla sektora bankowego wdrożenie POLSTR to zarówno wyzwanie, jak i szansa. Wymaga to aktualizacji systemów informatycznych, przebudowy modeli wyceny ryzyka, przystosowania dokumentacji produktowej oraz przeszkolenia pracowników. Proces ten będzie kosztowny i czasochłonny, ale w dłuższej perspektywie może zwiększyć efektywność operacyjną i przejrzystość działań banków. Nowy wskaźnik ma szansę poprawić relacje z klientami, oferując bardziej zrozumiały i stabilny mechanizm ustalania oprocentowania. Dodatkowo, zgodność POLSTR z normami europejskimi zwiększy atrakcyjność polskiego rynku finansowego w oczach inwestorów zagranicznych i ułatwi integrację z systemami paneuropejskimi.

Porównanie POLSTR z międzynarodowymi wskaźnikami

POLSTR wpisuje się w globalny trend reformowania wskaźników referencyjnych. Podobnie jak SOFR w USA, ESTER w UE czy SONIA w Wielkiej Brytanii, ma bazować na rzeczywistych danych z rynku pieniężnego. Jego celem jest zwiększenie przejrzystości, odporności na manipulacje oraz zapewnienie lepszej reprezentatywności. W odróżnieniu od krótkoterminowego WIRON, POLSTR ma łączyć transparentność z uniwersalnością, czyniąc go konkurencyjnym narzędziem na tle międzynarodowym. Przy odpowiednim wdrożeniu może stanowić nie tylko krajowy standard, ale również benchmark wykorzystywany w międzynarodowych rozliczeniach i kontraktach finansowych, co zwiększy znaczenie Polski w globalnym systemie finansowym.

Edukacja i komunikacja społeczna wokół reformy

Wdrożenie nowego wskaźnika wymaga dobrze zaplanowanej kampanii edukacyjnej skierowanej do różnych grup – od kredytobiorców po pracowników sektora finansowego. Rząd i instytucje nadzorujące planują uruchomienie portali informacyjnych, infolinii, broszur oraz szkoleń. Kluczowe będzie zrozumienie przez konsumentów różnic między wskaźnikami oraz wpływu reformy na ich codzienne decyzje finansowe. Transparentna komunikacja pomoże zbudować zaufanie do procesu reformy i zminimalizuje ryzyko dezinformacji. Bez tego wskaźnik – nawet najlepiej zaprojektowany – może spotkać się z oporem i niepewnością wśród społeczeństwa. Sukces transformacji zależy więc nie tylko od technologii, ale przede wszystkim od świadomości i akceptacji społecznej.

Szanse i ryzyka związane z implementacją POLSTR

Reforma wskaźników referencyjnych niesie ze sobą istotne korzyści – poprawę przejrzystości, zgodność z europejskimi regulacjami i większą odporność na manipulacje. Z drugiej strony, jak każda zmiana systemowa, niesie ryzyka: problemy techniczne, błędy w adaptacji przez instytucje finansowe, możliwe niezrozumienie przez klientów. Dlatego kluczowe będzie uważne monitorowanie skutków wdrożenia, gotowość do szybkiego reagowania oraz ścisła współpraca między sektorem publicznym a prywatnym. Tylko spójne działania i jasne procedury minimalizujące ryzyko mogą sprawić, że POLSTR stanie się stabilnym i powszechnie akceptowanym narzędziem.

Perspektywy długoterminowe i integracja z rynkiem globalnym

W dłuższej perspektywie POLSTR może stać się fundamentem nowoczesnego i konkurencyjnego rynku finansowego w Polsce. Zgodność z europejskimi wymogami regulacyjnymi, przejrzystość oraz techniczna dojrzałość wskaźnika mogą uczynić Polskę atrakcyjniejszym partnerem dla inwestorów zagranicznych. Dodatkowo, wdrożenie POLSTR otworzy możliwość większej harmonizacji z paneuropejskimi systemami rozliczeniowymi i finansowymi. Dzięki temu krajowy sektor finansowy zyska nie tylko większe zaufanie, ale również potencjał do rozwoju innowacyjnych produktów finansowych, opartych na nowym, bardziej zaufanym benchmarku.

Podsumowanie i wnioski końcowe

Transformacja wskaźników referencyjnych – od WIBOR-u przez WIRON po POLSTR – to nie tylko kwestia zgodności z regulacjami, ale fundamentalna zmiana architektury rynku finansowego w Polsce. Nowe wskaźniki mają zapewnić większą przejrzystość, odporność na manipulacje oraz lepsze dopasowanie do potrzeb rynku. Sukces reformy będzie zależał od dobrej organizacji procesu wdrażania, edukacji uczestników rynku i efektywnej współpracy międzysektorowej. Jeśli te warunki zostaną spełnione, POLSTR może stać się nowym, wiarygodnym filarem polskiego systemu finansowego i wzorem dla innych krajów regionu.